https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2021/world-ranking#!/page/0/length/25/sort_by/rank/sort_order/asc/cols/scores

Στις 2 Σεπτεμβρίου 2020 δημοσιεύτηκαν από τον Οργανισμό Times Higher Education του Elsevier, τα αποτελέσματα της παγκόσμιας κατάταξης Times Higher Education World University Rankings για το έτος 2020 -2021.

Η εν λόγω κατάταξη μαζί την αντίστοιχη της  QS World University Rankings και το Academic Ranking of World Universities (γνωστή ως Λίστα της Σανγκάης), θεωρούνται οι τρεις κατατάξεις με τη μεγαλύτερη απήχηση  και εγκυρότητα διεθνώς.

Στη φετινή κατάταξη το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ανέβηκε σχεδόν 100 θέσεις, αναβαθμίζοντας την παρουσία του στις θέσεις 401-500, από τις θέσεις 501-600. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί ότι το ΕΚΠΑ, μετά από την περίοδο 2016-2020, όπου βρισκόταν σταθερά στις θέσεις 501-600, επιτυγχάνει σημαντική βελτίωση και άνοδο, σε μία περίοδο όπου τα Πανεπιστήμια παγκοσμίως επηρεάζονται δραματικά από την κρίση και τις συνέπειες του COVID-19.

Στη φετινή κατάταξη συμμετέχουν 1527 Πανεπιστήμια απ όλο τον κόσμο με την χώρα μας να έχει συνολικά δέκα πανεπιστήμια στην κατάταξη και δύο εξ αυτών στα top 500 (Πανεπιστήμιο Κρήτης και ΕΚΠΑ).

Πιο συγκεκριμένα το ΕΚΠΑ καταλαμβάνει τη 2^η θέση μεταξύ των δέκα ελληνικών Πανεπιστημίων (Πίνακας 1) με το Πανεπιστήμιο Κρήτης να βρίσκεται στην 1^η θέση και στις θέσεις 351-400 της παγκόσμιας κατάταξης. Την 3^η θέση στην Ελλάδα μοιράζονται το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας που βρίσκονται στις θέσεις 601-800. Ακολουθεί το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το οποίο βρίσκεται στις θέσεις 801-100 και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και το Πανεπιστήμιο Πατρών στις θέσεις 1000+.

                Η συγκεκριμένη θέση που καταλαμβάνει το ΕΚΠΑ αποτελεί σημαντική επιτυχία αν λάβει κανείς υπόψη ότι το 33% της συνολικής βαθμολογίας της εν λόγω κατάταξης βασίζεται σε έρευνες γνώμης για την «διδακτική και ερευνητική φήμη» των Ιδρυμάτων.  Τα δεδομένα δείχνουν ότι διαχρονικά αυτές οι έρευνες αναδεικνύουν τα ήδη γνωστά Πανεπιστήμια, (Harvard, Yale, Oxford κ.α) και όχι Πανεπιστήμια από μικρότερες χώρες όπως η Ελλάδα. Οι έρευνες φήμης φαίνεται να βοηθούν μεγάλα Πανεπιστήμια στο εξωτερικό, τα οποία είναι εδραιωμένα στην  συνείδηση της κοινής γνώμης και βέβαια δαπανούν και σημαντικούς χρηματικούς πόρους σε καμπάνιες διαφήμισης και προβολής. Κάτι βέβαια που αδυνατούν να κάνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια.

Ορισμένα πολύ σημαντικά δεδομένα προκύπτουν από την ανάλυση του πίνακα 2, στον οποίο παρουσιάζεται συγκριτικά η εξέλιξη της βαθμολογίας του ΕΚΠΑ, στην κατάταξη την περίοδο 2016-2021. Με βάση τα συγκεκριμένα στοιχεία:

·Την περίοδο 2020-2021 το ΕΚΠΑ επιτυγχάνει ένα ιδιότυπο ρεκόρ αφού για πρώτη φορά, βελτιώνει την βαθμολογία του σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και στις πέντε κατηγορίες αξιολόγησης. Αυτό είναι κάτι που πρώτη φορά επιτυγχάνει ελληνικό πανεπιστήμιο.

·Σύμφωνα την αξιολόγηση της κατάταξης το ΕΚΠΑ βρίσκεται στο 25% των καλύτερων Πανεπιστημίων παγκοσμίως στην απήχηση και επίδραση του ερευνητικού του έργου.

·  Συγκεντρώνει την υψηλότερη βαθμολογία μεταξύ των ελληνικών Πανεπιστημίων στους δείκτες που αφορούν τη διεθνή παρουσία και τη χρηματοδότηση από τον Ιδιωτικό τομέα.

Πίνακας 1: Θέση και Επίδοση των δέκα (10) Ελληνικών Πανεπιστημίων που βρίσκονταν στον πίνακα των 1527 καλύτερων Πανεπιστημίων του κόσμου σύμφωνα με τον Πίνακα Κατάταξης  Times Higher Education  (2020-2021)

Πηγή: TIMES Higher Education -World University Ranking

https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2021/world-ranking#!/page/0/length/25/locations/GR/sort_by/rank/sort_order/asc/cols/scores

Σχετικά με τη Μεθοδολογία της Κατάταξης

Η μεθοδολογία της κατάταξης World University Rankings της THE περιλαμβάνει 13 δείκτες που ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες: διδασκαλία (30%), έρευνα (30%), ερευνητική απήχηση / ετερο-αναφορές (30%), διεθνής διάσταση (7,5%), έσοδα από τον ιδιωτικό τομέα (2,5%). 

Η ανάλυση των κατηγοριών αυτών στους επιμέρους δείκτες είναι η ακόλουθη:

·Τα έσοδα από τον ιδιωτικό τομέα φανερώνουν, σύμφωνα με τους δημιουργούς της κατάταξης, την καινοτομία που παράγει το ίδρυμα και διαιρείται με τον αριθμό των μελών ΔΕΠ (2,5%)

·Η διεθνής διάσταση σχετίζεται με:

o   το ποσοστό μελών ΔΕΠ που προέρχονται από την αλλοδαπή σε σχέση με την ημεδαπή (2,5%),

o   το ποσοστό των αλλοδαπών φοιτητών σε σχέση με τους ημεδαπούς φοιτητές (2,5%),

o   το ποσοστό των ερευνητικών εργασιών που έχουν συ-συγγραφείς από την αλλοδαπή (2,5%).

·διδασκαλία αξιολογείται ως εξής:

o   “Φήμη” του ιδρύματος σχετική με τη διδασκαλία, όπως αποτυπώνεται σε μια μεγάλη έρευνα ερωτηματολογίων, στην οποία το 2019 συμμετείχαν 21.000 ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο (15%),

o   Αριθμός εκπονημένων διδακτορικών ανά μέλος ΔΕΠ (6%),

o   Αριθμός προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ (4.5%),

o   Έσοδα (από διδασκαλία) ανά μέλος ΔΕΠ (2.25%),

o   Ποσοστό διδακτορικών τίτλων προς αριθμό προπτυχιακών τίτλων (2.25%).

·Η έρευνα αξιολογείται ως εξής:

o  “Φήμη” του ιδρύματος σχετική με την έρευνα, βασισμένη στην παραπάνω έρευνα (18%),

o  Έσοδα (από έρευνα) ανά μέλος ΔΕΠ (6%),

o  Αριθμός δημοσιεύσεων ανά μέλος ΔΕΠ (6%).

·Η ερευνητική απήχηση αξιολογείται με τον κανονικοποιημένο μέσο όρο ετερο-αναφορών αναφορών σε εργασίες μελών ΔΕΠ του ιδρύματος. Τα δεδομένα προέρχονται από την βιβλιογραφική βάση δεδομένων Scopus. (30%)

Βασίστηκε στα εξής δεδομένα:

1.      Στα αποτελέσματα των δύο ετήσιων εκθέσεων «ακαδημαϊκής  φήμης» που υλοποίησε  τον Νοέμβριο του 2019 και τον Φεβρουάριο του 2020 . Συγκεντρώθηκαν πάνω από 22.000 απαντημένα ερωτηματολόγια γνώμης από ακαδημαϊκούς σε όλο τον κόσμο.

2.      Σε βιβλιομετρικά και άλλα δεδομένα που βασίστηκαν σε 86 εκατομμύρια παραπομπές - ετεροαναφορές και 13,6 εκατομμύρια ερευνητικές δημοσιεύσεις όλων των κατηγοριών (ερευνητικά άρθρα, άρθρα σε πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, κεφάλαια σε βιβλία, κ.α) των τελευταίων πέντε ετών.  Στις πηγές των δεδομένων περιλαμβάνονται 24.000 ακαδημαϊκά περιοδικά που έχουν συμπεριληφθεί στη βάση Scopus του Elsevier την περίοδο 2015-2019. Αντίστοιχα οι ετεροαναφορές που έχουν συλλεχθεί αφορούν τα τελευταία έξι χρόνια (2015-2020).

Στοιχεία για τη γενική εικόνα της κατάταξης

Για πέμπτη συνεχή χρονιά, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης βρίσκεται στην 1^η θέση της κατάταξης. Στο top 10 βρίσκονται οκτώ αμερικάνικα Πανεπιστήμια, (το Stanford στη 2^η θέση,  το Harvard  στην 3^η θέση,  το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια στην 4^η θέση, στην 5^η θέση το MIT, στην 7^η θέση το Berkeley,  στην 8^η θέση το Yale,  στην 9^η θέση το Princeton και στην 10^η θέση το Πανεπιστήμιο του Chicago), επίδοση που αποτελεί ρεκόρ. Το δεύτερο μη αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Κατάταξης είναι το βρετανικό Πανεπιστήμιο του Cambridge το οποίο έπεσε από την 3^η στην 6^η θέση.

Αξιοσημείωτο γεγονός ότι το κινέζικο Πανεπιστήμιο Tsinghua το πρώτο Ασιατικό Πανεπιστήμιο που συμπεριλαμβάνεται στο top 20 της κατάταξης. Οι ΗΠΑ εκπροσωπούνται εξαιρετικά στο top 10, φαίνεται υποχωρούν αριθμητικά και ποιοτικά στο top 200. Η Ινδία έχει το μεγαλύτερο αριθμό νεοεισερχόμενων Πανεπιστημίων στην Κατάταξη (14), επιτυγχάνοντας έναν εντυπωσιακό συνολικό αριθμό Πανεπιστημίων που φτάνει τα 63. Γενικά 141 νέα Πανεπιστήμια μπήκαν στην  κατάταξη, με το πρόσφατο δημιουργημένο από συγχώνευση Γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris-Saclay να επιτυγχάνει την καλύτερη θέση παγκοσμίως μεταξύ των νεοεισερχόμενων (178^η θέση).

Η επίδραση του COVID-19 στα δεδομένα της Κατάταξης και στην εικόνα των Πανεπιστημίων

Στελέχη του Times Higher Education μεταξύ των οποίων και ο Duncan Ross δείχνουν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί για την επίδραση του COVID-19 στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατ επέκταση στην επίδοση τους στα Rankings. Όπως γράφει χαρακτηριστικά « Για πρώτη φορά στο Times Higher Education δεν μπορώ να προβλέψω πώς θα φαίνεται το τοπίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσα σε λίγες εβδομάδες, πόσο μάλλον σε μερικούς μήνες». Παρά ταύτα θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα στοιχεία πάνω στα οποία βασίστηκε η κατάταξη συλλέχθηκαν μέχρι τις αρχές Απριλίου του 2020, όταν η πανδημία βρισκόταν στην αρχή της, και αφορούν δεδομένα του 2018 και 2019. Συνεπώς η κατάταξη που δημοσιεύθηκε πριν από μερικές μέρες και καλύπτει το έτος 2020- 2021, δεν παρουσιάζει όλη την πραγματική εικόνα στην οποία βρίσκονται τα Πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο εξαιτίας του κορωνοϊού.

Συνεπώς τα στοιχεία για την κατάταξη του τρέχοντος έτους προηγούνται της κρίσης. Στην κατάταξη του επόμενου έτους αλλά κυρίως στην κατάταξη του 2023 (που θα δημοσιευθεί το φθινόπωρο του 2022) θα αρχίσουν να εμφανίζονται πληρέστερα οι επιπτώσεις του Covid-19. Μέχρι τότε θα φανεί επίσης και ο αντίκτυπος άλλων παγκόσμιων γεγονότων, συμπεριλαμβανομένου και του Brexit.

Όπως αναφέρουν τα στελέχη του οργανισμού η κατάταξή για το 2023 θα είναι αρκετά διαφορετική, διότι θα στηριχθεί σε διαφοροποιημένη μεθοδολογία, η οποία θα ενσωματώνει τα δεδομένης της κρίσης Covid-19. Έχει υπάρξει διαβούλευση με τα πανεπιστήμια για αυτές τις αλλαγές για περισσότερο από ένα χρόνο και ο αρχικός προγραμματισμός ήταν να ανακοινωθεί το νέο πλαίσιο αυτό το μήνα, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί στην κατάταξη του επόμενου έτους. Αυτοί οι χρόνοι έπρεπε να αλλάξουν ως αποτέλεσμα του κορωνοϊού, αλλά αυτό δίνει περισσότερο χρόνο για συζητήσεις ώστε να τελειοποιηθεί το νέο πλαίσιο.

Θάνος Δημόπουλος

Πρύτανης ΕΚΠΑ